Ανεμοπορία

           Η ανεμοπορία είναι εναέριο άθλημα και αφορά πτήση με ανεμοπλάνο ή ανεμόπτερο, δηλαδή με αεροσκάφος χωρίς κινητήρα. Η ανεμοπορία αποτελεί άθλημα περιπέτειας που προσφέρει στον άνθρωπο την πρωτόγνωρη αίσθηση πετάγματος σαν πουλί. Η τέχνη της ανεμοπορίας βασίζεται στην εκμετάλλευση ανοδικών ρευμάτων της ατμόσφαιρας που ωθούν το ειδικό ελαφρύ ανεμόπτερο στην πτήση. Σήμερα διεξάγονται τριών ειδών αγώνες: α) αποστάσεως, β) χιλιόμετρα πτήσης όλη τη χρονιά και γ) ακροβατικών ελιγμών.

Οι Άγγλοι την ονομάζουν αερολίσθηση (Gliding) και οι Αμερικάνοι την παρομοιάζουν σαν την ήρεμη πτήση των γλάρων που κερδίζουν ύψος χωρίς να κουνάνε τα φτερά τους (Soaring). Αυτός που χειρίζεται ανεμόπτερο αποκαλείται ανεμοπόρος ή ολισθητής.

              Το ανεμοπλάνο ή ανεμόπτερο σύμφωνα με τον ορισμό του αθλητικού κώδικα της F.A.I, πρόκειται για     «αεροδυναμικό αεροσκάφος σταθερής πτέρυγας εξοπλισμένο με μέσο πρόωσης (MoP), ικανό να διατηρεί σταθερή πτήση και χωρίς ώθηση από τα μέσα πρόωσης, δηλαδή μπορεί να πετάξει με ή χωρίς ισχύ κινητήρα.»

              Η πρώτη απόπειρα πετάγματος[1] πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη, το 900 μ.Χ., από έναν τσομπάνο, ονόματι Φωκά, που έβοσκε τα πρόβατα του στο δάσος του Seyh su.

Ο Φωκάς, υπήρξε ανήσυχο πνεύμα και προσπαθούσε με έναν μηχανισμό που είχε φτιάξει να πετάξει ψηλά πάνω από το φρούριο της ακρόπολης. Η φήμη του εξαπλωνόταν και οι ιστορίες που κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα ξεσήκωναν τον κόσμο, αναγνωρίζοντας το επίτευγμα του. Αυτό έκανε την Εκκλησία να ανησυχεί για τις τεχνικές του, φτάνοντας να τον κατηγορήσει μέχρι και για μάγο. Ο ίδιος είχε τραγικό και άδοξο τέλος όταν, μετά από μια πτήση που δεν πήγε καλά, έπεσε μπροστά από την μονή της Οσίας Ξένης και σκοτώθηκε. Τότε οι ιερείς μίλησαν για θεία τιμωρία και έριξαν τον ιπτάμενο μηχανισμό του στην πυρά ως παραδειγματισμό στους Θεσσαλονικείς πολίτες.

              Στις αρχές του 20^ου αιώνα, στην διάρκεια του καθεστώτος της 4^ης Αυγούστου (1936-1941), ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς, μέσα από την λειτουργία της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας[2]-Ε.Ο.Ν, ενίσχυσε τον αεραθλητισμό και κυρίως την Ανεμοπορία η οποία εξελίχθηκε ραγδαία σε εθνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό ήταν ότι η επιλογή για να συμμετάσχει κάποιος ως εθελοντής στα προγράμματα Ανεμοπορίας της Ε.Ο.Ν, βασιζόταν σε αυστηρά κριτήρια. Τα κριτήρια ήταν σύμφωνα με τα γερμανικά πρότυπα, δεδομένου ότι οι εκπαιδευόμενοι επρόκειτο να αποτελέσουν τα μελλοντικά στελέχη της ελληνικής αεροπορίας. Οι εκπαιδεύσεις των ανεμοπόρων πραγματοποιούντο στο Βελεστίνο του Βόλου, όπου εκεί λειτουργούσε το «Πανελλήνιον Στρατόπεδον Εκπαιδεύσεως εις την Αεροπορίαν». Πρώτοι εκπαιδευτές ήταν οι: Γεώργιος Πέσκε, Ερρίκος Βασενχόρεν και Ιωάννης Αδοσιάδης, ενώ μεταξύ των εκπαιδευόμενων ο Μανώλης Γλέζος[3] και η Νίκη Περακάκη.

          Το πρώτο μονοθέσιο εκπαιδευτικό ανεμόπτερο, τύπου Zoegling, κατασκευάστηκε στο τέλος του 1933 στην Σχολή Τεχνιτών Αεροπορίας, από τον μηχανικό Νικόλαο Κοσκόρο, ο οποίος θεωρείται ο «πρωτοπόρος[4] της ελληνικής ανεμοπορίας». Ο ίδιος, το 1935, δημιούργησε ομάδα ερασιτεχνών ανεμοπόρων που αξιοποίησαν αυτό το ανεμόπτερο, με πτήσεις οι οποίες διεξάγονταν κυρίως τις Κυριακές στην περιοχή της Βούλας και είχαν διάρκεια δέκα (10) δευτερολέπτων. Όπως αναφέρει ο Κ. Πικρός στη μελέτη[5] του, ένα περιστατικό το οποίο καταγράφηκε στο περιοδικό της εποχής "Αεροπλοΐα", ήταν όταν κάποιος αεροπόρος πρότεινε στον Ν. Κοσκόρο, να ανταλλάξουν μία πτήση ανεμοπτέρου με μία πτήση αεροπλάνου στο Τατόι, δέχθηκε την πρόταση με την παρατήρηση ότι η ανταλλαγή δεν τον ευνοεί διότι: "αεροπλάνα υπάρχουν πολλά, αλλά ανεμόπτερο μόνο ένα".

              Το αεράθλημα της ανεμοπορίας στηρίχθηκε από τον Δημήτρη Καμπέρο, ο οποίος μέσω της Επιτροπής Ανεμοπορίας της Βασιλικής Αερολέσχης, που ήταν πρόεδρος ενίσχυε οικονομικά κάθε ανεμοπορική προσπάθεια της Αερολέσχης Ελλάδος.

              Το 1935 λειτουργεί ο Αθηναϊκός Όμιλος Ανεμοπορίας υπό την αιγίδα της Αερολέσχης Ελλάδος, ενώ διεξάγονται οι πρώτοι πανελλήνιοι αγώνες ανεμοπορίας για άντρες και γυναίκες.

              Το 1936 ιδρύεται ο «Ανεμοπορικός Όμιλος Σπουδαστών Πολυτεχνείου[6]» με αρχηγό τον Γ. Παγκάκη.

              Το 1937 ιδρύονται, το «Ανεμοπορικό Σωματείο της Εθνικής Τραπέζης» στην Αθήνα και η «Σχολή Ανεμοπορίας» στην Θεσσαλονίκη και η Β.ΑΛ.Ε. προσφέρει δύο ανεμόπτερα για να αρχίσουν οι πτήσεις. Το 1937 έγιναν ενέργειες για την απόκτηση και κατασκευή ανεμοπτέρων Zoegling, σε συνεργασία με το συνεργείο του Πολυτεχνείου και του σμηναγού Παναγιώτη (Πότη) Ματζουράνη με το ψευδώνυμο «Ακρίδα», όνομα που είχε και το αεροπλάνο του που χρησιμοποιούσε το ανεμοπορικό σωματείο της Εθνικής Τραπέζης.

              Τους πρώτους μήνες του 1938, ο Γ. Παγκάκης πρωταγωνίστησε στην δημιουργία της Ανεμολέσχης Αθηνών, με αρχικό πυρήνα την ομάδα του Πολυτεχνείου και την ανεμοπορική ομάδα Σκύρου του Γεωργίου Πέσκε. Το 1938 είναι έτοιμα και τα τέσσερα Zoegling από το Κ.Ε.Α (Εικόνα 3), τα οποία διανέμονται στην Ανεμοπορική Ομάδα Παλαιού Φαλήρου-Faliron Aeroclub, στην ομάδα της Γυμναστικής Ακαδημίας, στην Αερολέσχη Θεσσαλονίκης και τελευταίο το ανεμόπτερο "Διάβολος" το οποίο παραδίδεται το 1939 στην νεολαία της  Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας-Ε.Ο.Ν.

              Αυτή η επιτυχημένη κινητικότητα γύρω από την ανεμοπορία επισφραγίστηκε τον Αύγουστο του 1940 και καταγράφηκε στην μεγαλύτερη συγκέντρωση ανεμοπτέρων στην ανεμοπορική κατασκήνωση του Βελεστίνου, η οποία συγκέντρωσε σαράντα (40) ανεμόπτερα.

            Μετά τον Β΄ Π. Π, ακολούθησε υποτονικότητα και πτώση στα θέματα ανεμοπορίας για αρκετά χρόνια. Τότε ήταν όπου ο Γιώργος Πέσκε μαζί με τον Αλέξανδρο Αυδή προσπάθησαν να εντάξουν την ανεμοπορία στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων[7] και ως τρόπο ζωής των ελληνοπαίδων, τον αεροπροσκοπισμό. Το 1945 λειτούργησε η πρώτη ομάδα Αεροπροσκόπων, ωστόσο, μετά από διαφωνία με την διοίκηση των προσκόπων σχετικά με τις ανεμοπορικές δραστηριότητες, αποχώρησαν και προσπάθησαν να ιδρύσουν το Σώμα Ελλήνων Ανεμοπόρων. Οι αεροπρόσκοποι μέχρι σήμερα λειτούργησαν περισσότερα από πενήντα (50) Αεροπροσκοπικά Συστήματα στα εργαστήρια τους, έχοντας την αμέριστη βοήθεια της Πολεμικής Αεροπορίας και της ΕΛ.Α.Ο. Σήμερα γίνονται τακτικές επισκέψεις των αεροπροσκόπων για ξενάγηση στις εγκαταστάσεις της αεροπορικής βάσης της Δεκέλειας και των αερολεσχών που φιλοξενεί.

              Στην δεκαετία του '50 η ανεμοπορική ιστορία καταγράφει ότι κατασκευάστηκαν τα τελευταία ανεμόπτερα SG-38 αρχικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, από το Κ.Ε.Α. και το 1953 τα οποία παρεδόθησαν στην Β.ΑΛΕ, αλλά δεν πέταξαν ποτέ. Η μόνη ανεμοπορική δραστηριότητα που υπήρξε ήταν στο Αεραθλητικό Κέντρο Τρίπολης, που λειτουργούσε από την ΒΑ.ΛΕ ως κατασκήνωση κάθε καλοκαίρι. Το έργο που είχε επιτευχθεί από το 1956 έως το 1960 στην Τρίπολη ήταν αξιοσημείωτο. Με την πλήρη οικονομική και τεχνική υποστήριξη της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας - Ε.Β.Α, εκπαιδεύτηκαν διακόσιοι πενήντα εννέα (259) ανεμοπόροι και διεξήχθησαν 13.691 πτήσεις, συνολικής διάρκειας 1.218 ωρών.

              Το 1960 και ενώ η ανεμοπορία έχει εξαπλωθεί η Ε.Β.Α αποφασίζει να διαλύσει το Ανεμοπορικό Κέντρο Τριπόλεως, αναφερόμενοι σε υπερβολικές δαπάνες από την ΒΑΛΕ για μη ανεμοπορικούς σκοπούς. Ωστόσο ο αληθινός λόγος πιθανόν να ήταν το ατύχημα[8] του έφορου αεροπροσκόπων Γ. Μπούσουλα, που είχε προηγηθεί το 1959 και οδήγησε την Υ.Π.Α. να καθυστερεί την έκδοση αδειών για ανεμοπορικές πτήσεις. Για την ίδια αιτία διακόπηκε η χρηματοδότηση της ανεμοπορίας και ο αεραθλητισμός περιπίπτει σε ένδεια. Στην συνέχεια και στο πνεύμα μιας υποτιθέμενης κάθαρσης, το 1963 κατακαίονται[9] και όλα τα ιστορικά ανεμόπτερα που υπήρχαν στο υπόστεγο του Κέντρου Τριπόλεως.

Ο Αλεξ. Αυδής που υπηρετούσε στο Ανεμοπορικό Κέντρο Τριπόλεως ως αποσπασμένος μηχανικός από το Κ.Ε.Α. αναφέρεται σε «δολοφονία 8 αεροσκαφών[10]» μεταξύ των οποίων ήταν το «Γλαράκι» (SX-101 κατασκευής 1938), το «Μπέμπυ» (1938), ο Γλάρος (1950), ο «Καμπέρος» (το μονοανεμόπτερο ιδιοκτησίας του ίδιου), ενός «Sablier» (ιδιοκτησίας αδελφών Κυπριώτη), του White (ιδιοκτησίας Παναγιώτου) και δύο ανεμόπτερων SG-38 (κατασκευής 1954). Έκτοτε η ανεμοπορική δραστηριότητα έδρευε αποκλειστικά στο Τατόι και ήταν σχεδόν ανύπαρκτη.

                 Το 1973 με πρωτοβουλία δώδεκα ανεμοπόρων να κάνουν έστω «ένα ανεμόπτερο να πετάξει», το τμήμα της ανεμοπορίας ανεξαρτητοποιείται από την Αερολέσχη Αθηνών. Ιδρύουν την Ανεμολέσχη Αθηνών-ΑΝΛ.Α, ως μη κερδοσκοπικό Αεραθλητικό Σωματείο και παρέχει εντατική ποιοτική εκπαίδευση καθώς γίνεται[11] «πυρήνας αρίστων χειριστικώς ερασιτεχνών ανεμοπόρων». Ταυτόχρονα διαδίδεται η φήμη[12] ότι «ο ανεμοπορικός κύκλος είναι επίλεκτος», με αποτέλεσμα την σημαντική προσέλευση μαθητών, στελεχών και φίλων που ξεπερνούν τα  2.500 μέλη. Βάση της Ανεμολέσχης είναι το στρατιωτικό αεροδρόμιο του Τατοΐου, ενώ το αεραθλητικό της τμήμα δραστηριοποιείται και στο αεροδρόμιο Κωπαΐδας.

Σήμερα η Ανεμολέσχη Αθηνών, έχει εγγεγραμμένα 250 ενεργά μέλη τα οποία «εκπαιδεύουν, ρυμουλκούν, συντηρούν όλο το υλικό, καθαρίζουν τα υπόστεγα κλπ. αφιλοκερδώς.» (http://anla.gr/)

              Ήδη από το 1950 είχε ιδρυθεί ο Όμιλος Αεραθλητών Έδεσσας και το 1973 δημιουργείται η Αερολέσχη Έδεσσας[13] με καταστατικό σκοπό την διάδοση του αεραθλητισμού. Το 1976 ξεκινάει την εκπαίδευση ανεμοπόρων, οι οποίοι στελεχώνουν τις Εθνικές αντιπροσωπείες σε Βαλκανικά, Ευρωπαϊκά και Παγκόσμια πρωταθλήματα πυραυλομοντελισμού, κατακτώντας αρκετές διακρίσεις. Μοναδική για την εποχή η γυναικεία συμμετοχή σε Παγκόσμιο πρωτάθλημα της Αννούκα Κουκοράβα[14].

              Το 1978 η Εθνική Αερολέσχη - Ε.ΑΛ.Ε, στο πλαίσιο εξάπλωσης της ανεμοπορίας στην Ελλάδα, επιχορήγησε την λειτουργία της πρώτης Σχολής Στελεχών Ανεμοπορίας στην Έδεσσα. Την δεκαετία του ΄80 η ανεμοπορική δραστηριότης εμφανίζει έξαρση, που οφείλεται στην ταυτόχρονη δράση τόσο στην Αθήνα όσο και στην Έδεσσα. Ακολούθησαν οι σχολές Αγρινίου, Ιωαννίνων, Πάτρας και Κομοτηνής.

              Μια πτήση με ανεμόπτερο διαρκούσε κάποτε, μερικά δευτερόλεπτα και είχε μεγάλο βαθμό επικινδυνότητας. Σήμερα ένας εκπαιδευμένος ανεμοπτεριστής μπορεί να διανύσει τεράστιες αποστάσεις με απόλυτη ασφάλεια, καθώς διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις σε ζητήματα εναέριας κυκλοφορίας, μετεωρολογίας, επικοινωνίας με ασύρματο και έχει σωματική αντοχή για να αντέχει σε συνθήκες υπερπίεσης, υποπίεσης και αποσυμπίεσης.

Μια πτήση με εκπαιδευτή κοστίζει περίπου 70 ευρώ, ενώ για να πετάξει κανείς μόνος  ένα ανεμόπτερο, βάσει των κανονισμών της Υ.Π.Α, είναι απαραίτητο να ενταχθεί σε μια σειρά πτητικής εκπαίδευσης, η οποία διαρκεί 4 - 10 μήνες και έχει συνολικό κόστος περίπου στις 4.000 ευρώ. Ένα ανεμόπτερο μπορεί να κοστίσει έως 30.000 ευρώ, καθώς στον εξοπλισμό του μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα και μικρές φιάλες οξυγόνου.

---

[1]  Τρεμόπουλος, Μ. (2001). «Η ιπτάμενη ιστορία της Θεσσαλονίκης». Συλλεκτικό Λεύκωμα. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Παρατηρητής.

[2]    Albanidis, E. & Ioannidis, P. (2014). “The role of sport in the totalitarian regime of Metaxas in Greece (1936-1941) compared to National Socialism in Germany” Aloma. Revista de Psicologia, Ciències de l’Educació i de l’Esport.

[3]   Ο Μανώλης Γλέζος αναφέρεται, ως από τους πρώτους εθελοντές ανεμοπόρους και συγκεκριμένα «Ανεμοπόρος-φαλλαγγίτης της Ε.Ο.Ν. συλληφθείς για κατασκοπείαν, διευθυντής της «ΑΥΓΗΣ» και διακεκριμμένο στέλεχος του Κ.Κ.Ε.». Περισσότερα στο «Τί είν’οι ήρωές μας; Μην είν’ο Γλέζος; Μην είν’ο Μπελογιάννης;». (2010).  Ανακτήθηκε 22 Απριλίου 2019, από  https://www.pare-dose.net/3602

[4]  Πικρός, Κ.(2012). Ανεμοπορία και Πολεμική Αεροπορία. Αθήνα. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου, 2019, από http://www.aake.info/wp- content/uploads/2017/03/anemoporeia.pdf

[5]   Πικρός, Κ. Ανεμόπτερα στην Ελλάδα. Αθήνα. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου, 2019, από https://www.freewebs. com/grsoaring/pospetanetaanemoptera.htm

[6]    Πικρός, Κ.(2012). Η αναλυτική ιστορία των ανεμοπτέρων στην Ελλάδα.  Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου, 2019, από https://www.freewebs.com/grsoaring/anemoporiastinellada.htm

[7]    Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, πρόκειται για την μεγαλύτερη και αρχαιότερη οργάνωση νεολαίας στην Ελλάδα είναι το (έτος ίδρυσης 1910), με περισσότερα από 25.000 μέλη, αγόρια και κορίτσια, παρόντες πάντα στο πλευρό της κοινωνίας των πολιτών στις δύσκολες στιγμές, είτε πολέμους ή φυσικές καταστροφές. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου, 2019, από http://greekscouting.weebly.com/alphaepsilonrhoomicronpirho972sigmakappaomicronpio microniota.html  Aeroproskopoi

[8]    Πικρός Κ.(2012) «Ανεμοπορία και Πολεμική Αεροπορία» Αθήνα σ.σ. 25.  Ανακτήθηκε στις 02 Μαΐου, 2019, από http://www.aake.info/wp- content/uploads/2017/03/anemoporeia.pdf

[9]      Στο ίδιο  σ.σ. 25

[10]      Αυδής, Α. (1994,­ Νοέμβριος). Αεροπλανάκι ΑΥΔΗ, 25 ΗΠ-1939. Περιοδικό: ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. Τεύχος 3. Αθήνα. Εκδόσεις: Αλέξανδρος Αυδής.

[11]     Πικρός Κ.(2012) «Ανεμοπορία και Πολεμική Αεροπορία» Αθήνα σ.σ 28 .Ανακτήθηκε στις 02 Μαΐου, 2019, από http://www.aake.info/wp- content/uploads/2017/03/anemoporeia.pdf

[12]      Στο ίδιο  σ.σ. 30

[13]  Το 1974, γίνεται η πρόσκτηση 50 στρεμμάτων στους πρόποδες του Καϊμακτσαλάν με παραχώρηση του Υπουργείου Γεωργίας και το 1976, κατασκευάστηκε το Αεροδρόμιο της Αερολέσχης Έδεσσας, με  έγκριση λειτουργίας από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ/Ε2/Α/29643/5468/7-8-1976). Έκτοτε και μέχρι σήμερα, η Σχολή Ανεμοπορίας της Αερολέσχης Έδεσσας και το τμήμα Ανεμοπορίας έχει ξεπεράσει τις 20.000 πτήσεις, συνολικής διάρκειας 7.857 ωρών. Από το 1986, η Αερολέσχη Έδεσσας συνεργάζεται με το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων και εκπαιδεύει προσκόπους στις Πανελλήνιες Σχολές Ανεμοπορίας Προσκόπων (ΠΑ.Σ.Α.Π), σε Ελλάδα και Κύπρο, με σκοπό την διάδοση της ανεμοπορίας.

Περισσότερα στο  http://edessaglidingclub.gr/articles/i-leschi-mas/i-istoria-mas/

[14]     Ανεμοπορία-Ιστορικές φωτογραφίες Αερολέσχης Έδεσσας. Αρχείο: Παναγόπουλου Θεόδωρου. Ανακτήθηκε  5 Μαΐου 2019, από http://edessaglidingclub.gr/