«ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)»

Περίληψη

Ο Αεραθλητισμός στην Ελλάδα, βασίζεται νομοθετικά, στον Αθλητικό Νόμο (Ν.2725/99) και τον Νόμο περί Ιδιωτικής Αεροπορίας (Ν.1127/72) με εποπτική αρχή την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (Υ.Π.Α) η οποία συνεργάζεται με την Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο.). Μετέχοντας στον ευρύτερο αθλητικό σχεδιασμό της κράτους, η ΕΛ.Α.Ο. έχει εγγεγραμμένα μέλη που ανέρχονται περίπου στα 90 σωματεία και εκπροσωπεί την Ελλάδα στην Διεθνή Αεροναυτική Ομοσπονδία (Federation Aeronautique Internationale- F.A.I) και συμμετέχει στην European Gliding Union For Airsports, Europe Airsports και την European Microlight Federation.

Η εργασία μελετά την εξέλιξη του Ελληνικού Αεραθλητισμού σε ιστορικό επίπεδο καθώς γίνεται επίσης μια προσπάθεια καταγραφής του κοινωνικού, πολιτιστικού και οικονομικού υπόβαθρου των συμμετεχόντων σε Αεραθλητικές δραστηριότητες. Το ερευνητικό έργο στηρίχθηκε σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πήγες, με αρκετά σημαντικό μέρος στον αφηγηματικό και προφορικό λόγο από την επικοινωνία με μέλη από τα σωματεία που εντάσσονται στην Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία, (ΕΛ.Α.Ο), καθώς και στα αρχεία που διατηρούν και στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Παραχωρήθηκαν βιογραφικές, αφηγηματικές συνεντεύξεις. από άτομα τα οποία αναφέρουν γεγονότα που βίωσαν οι ίδιοι ή τα πληροφορήθηκαν από άλλους. Η βιογραφική αφηγηματική προσέγγιση διασταυρώνεται με τα αρχεία της ΕΛΑΟ και των μελών της καθώς και από ευρήματα άλλων ερευνητικών πηγών.

Τα αεραθλήματα που καλλιεργούνται στην χώρα μας είναι ο Αερομοντελισμός, Αεροστατισμός, Αιωροπτερισμός, Αλεξιπτωτισμός, Αλεξιπτωτισμός Πλαγιάς, Ανεμοπορία, Ακροβατικά, Γενική Αεροπορία, Ελικόπτερα και Υπερελαφρά, είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα και περιπετειώδη αθλήματα για οργανωμένη ενασχόληση του ελεύθερου χρόνου ατόμων που αναζητούν το πρωτοποριακό και τεχνολογικά εξελιγμένο ενώ μπορεί και να διαθέτουν σχετική οικονομική άνεση.

Αν και αρχικά η χρήση πτητικών μηχανών ξεκίνησε με ιδιωτική πρωτοβουλία, συνδέθηκε σχεδόν άμεσα με την Πολεμική Αεροπορία και τα κατορθώματα των πρώτων αεροπόρων αναδεικνύοντας έναν μεγάλο αριθμό ριψοκίνδυνων, στρατιωτικών αεροπόρων αλλά και ταλαντούχων ιδιωτών αεραθλητών, καταγράφηκαν για τα κατορθώματα τους, τουλάχιστον ως ήρωες. O Αεραθλητισμός, πέρα τις αθλητικές και τεχνολογικές επιδόσεις που μπορεί να προσφέρει, εξίσου μπορεί σε κοινωνικό επίπεδο στα πλαίσια αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας κυρίως σε ζητήματα πολιτικής προστασίας και ταυτόχρονα μπορεί να συνδυάσει τους δύο μεγάλους κοινωνικούς θεσµούς, που συνεισφέρουν στην Ελλάδα τον αθλητισμό και τον τουρισμό καθώς υπάρχει άλεση αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Η Ελλάδα ασκώντας πολιτικές που θα συνδυάσουν το ικανοποιητικό δίκτυο αεροδρομίων με τις υποδομές φιλοξενίας και τις καλές καιρικές συνθήκες και τις αμέτρητες περιοχές φυσικού κάλους που διαθέτει, θα μπορέσει να δημιουργήσει ιδανικές προϋποθέσεις για κάθε είδους αεραθλητικές δραστηριότητες και να προσελκύσει όλες τις εποχές του χρόνου, ξηραντικό ερυθρό ενδιαφερομένων με οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική σηµασία.   

Λέξεις-κλειδιά: Αεραθλητισμός, Αεράθλημα, Αεραθλητής, Γενική Αεροπορία, Ιδιωτική Αεροπορία, Αθλητικός Τουρισμός, Αθλητικός Νόμος, Αερομοντελισμός, Αεροστατισμός, Αιωροπτερισμός, Αλεξιπτωτισμός, Αλεξιπτωτισμός Πλαγιάς, Ανεμοπορία, Ακροβατικά, Ελικόπτερα, Υπερελαφρά, Υδρανεμόπτερο, Αεροπλάνο Τριών Αξόνων, Γυροπλάνο, FAI, Αυτόγυρο, 3axis, Μηχανοκίνητα Αλεξίπτωτα, Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας, Διεθνής  Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία, ΕΛ.Α.Ο, Αεροναυτική Ομοσπονδία, Πειραματικό Αεροπλάνο, Μηχανοκίνητος Αετός, PPG,  EASA, Σχολή Ικάρων

Abstract

Air Sports, at Greece, are based on the Law on Sport (Law.2725/99) and the law on private aviation (Law1127/72), with supervisor authority, the Civil Aviation Authority (C.A.A) as supervisor which cooperates with the NAC of Greece/Hellenic Aeronautical and Airsports Federation (EL.A.O.).By participating in the broader athletic design of the state,  ELAO,  has registered members of about 90 aeroclubs and represents Greece at the Federation Aeronautique Internationale - F.A.I. Participates also in the European Gliding Union For Airsports and the European Microlight Federation.

The airsports that are grown in our country are Aeromodelism, Aerostatism, Hang gliding, Parachuting, Gliding, Aerostatics, General Aviation, Acrobatics, Helicopters and Micro Light Flights, are especially interesting and adventurous sports for organized leisure activities for those who are looking for the pioneering and technologically sophisticated and can also afford relative comfort.

Although initially the use of flight engines was initiated on a private initiative, directly was connected with the Air Force and the operations of the first airmen, highlighting a large number of risky, military aviators and talented private pilots, were recorded for their achievements, at least as heroes.

This project studiesthe evolution of Hellenic Aisports at a historical level. It also attempts to record the social, cultural and economic background of participants in Airsports activities. The research project was based on primary and secondary sources, with a significant part in the narrative and spoken word of communication with members of the associations that belong to the Hellenic Aeronautical and Airsports Federation (ELAO), as well to exist archives and bibliography. Biographical, narrative interviews were given by people who report events that they experienced or learned from others. The biographical narrative approach the archives of ELAO and its members as well findings from other research sources.

Aerosports, beyond the athletic and technological performance that they can offer, can equally be socially based on solidarity and mutual assistance mainly on issues of civil protection. At the same time, airsport can combine the two great social institutions that contribute to sport and tourism in Greece there is direct interaction between them. By implementing policies that combine a satisfactory airport network with hospitality infrastructure and good weather conditions and innumerable areas of natural beauty, Greece will be able to create ideal conditions for all kinds of aeronautical activities and attract all year round, significant a number of stakeholders with economic, social and cultural importance.

Keywords:      Aerosport, Aircraft, General Aviation, Private Aviation,  PPG, FAI,  Athletic Tourism,  Athletic Law, Airport, Air Station, Acrobatic, Aeromodelism, Aerostatism, Hang gliding, Parachuting, Gliding, Aerostatics, General Aviation, Acrobatics, Helicopters,  Micro Light Flights, Airplane, 3Axis Airplane, Gyroplano, Hellenic Aeronautical and Airsports Federation, Hellenic Federation of Helicopters,  Motorized Eagle, EASA

ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ

Επικοινωνιολόγος, Σύμβουλος Στρατηγικής και Ανάπτυξης

Η συγκεκριμένη διατριβή, εκπονήθηκε στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Κοινωνιολογίας, Ιστορίας, Ανθρωπολογίας του τμήματος Αθλητικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.  μπορείτε να την βρείτε αναρτημένη στο αποθετήριο του Ε.Α.Π. στον σύνδεσμο: https://apothesis.eap.gr/handle/repo/41491

Υπερελαφρά και ελικόπτερα

           Η Υπερελαφρή Πτητική Αθλητική Μηχανή (ΥΠΑΜ) (Micro Light και Ultralight Flying) αναφέρεται σε αεροσκάφος 1 ή 2 θέσεων που αφορά πτήσεις Γενικής Αεροπορίας. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας ερμηνεύεται ως «συσκευή βαρύτερη του αέρα με κινητήρα, μονοθέσια ή διθέσια, το μέγιστο βάρος της οποίας δεν υπερβαίνει τα 450 κιλά». Στην Ευρώπη η F.A.I ορίζει το μέγιστο βάρος απογείωσης σε 600 kg. Κατηγορίες ΥΠΑΜ είναι: 3AXIS, Weight shift, Paramotor και Ultraligth Helicopter.

              Στην Ελλάδα, οι συνθήκες που επικρατούσαν σχετικά με τα ελαφρά αεροσκάφη (Ultralight Aviation) τις δεκαετίες από το 1970 μέχρι το 1997 ήταν ακαθόριστες, καθώς πολλές πτήσεις υπερελαφρών γίνονταν χωρίς κάποια άδεια ή άλλο επίσημο έλεγχο.

Το απαγορευτικό κόστος για να αποκτήσει κανείς μια άδεια χειριστή και το υψηλό κόστος πτήσεων με ελαφρά έκανε τους αδειούχους χειριστές της ελαφράς αεροπορίας να θεωρούνται ελίτ, αφού επιδίδονται σε ένα χόμπι για λίγους και εκλεκτούς. Ταυτόχρονα οδήγησε πολλούς ασχολούμενους με τον αεραθλητισμό σε πειραματικές κυρίως ίδιο-κατασκευές και κάποια εργοστασιακά υπερελαφρά, τα οποία ήταν σε πρωτόγονο στάδιο και λειτουργούσαν χωρίς κανονιστικό πλαίσιο.

              Από το 1970 μέχρι το 1997 τα μέλη της αεροπορικής  κοινότητας πετούσαν από τα αεροδρόμια του Τατοΐου, Μαραθώνα και Ελληνικού αλλά και από αυτοσχέδια πεδία ή ιδιόκτητα ευθύγραμμα τμήματα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, ασφάλεια, πιστοποιημένους μηχανικούς και όλα τα παρελκόμενα της ελαφράς αεροπορίας. Το 1988 με την ψήφιση[1] του Ν.1815/1988, έγινε μια πρώτη προσπάθεια για την δημιουργία κανονιστικού πλαισίου.

              Οι εγκεκριμένες σχολές Εκπαίδευσης ΥΠΑΜ στην Ελλάδα και σύμφωνα με την Επιτροπή Υπερελαφρών & Paramotor της ΕΛ.Α.Ο. είναι δέκα πέντε (15). (Πίνακας 9).    

Μέχρι το 2020, το Δ.Σ. της Επιτροπής απαρτίζουν οι κ.κ. Νικόλαος Μακράκης ως Πρόεδρος, Ιωάννης Μαδεμλής ως Γραμματέας, Ιωάννης Φίλος, Νικόλαος Πολυχρόνης και Στέφανος Λάγος ως μέλη.

Σύμφωνα με το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΛΑΟ, η Επιτροπή Ελικοπτέρων για τα έτη 2016 έως 2020 δεν έχει σχηματιστεί και θα οριστεί αρμόδιος Τεχνικός Σύμβουλος.

ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ

Επικοινωνιολόγος, Σύμβουλος Στρατηγικής και Ανάπτυξης

---

[1]   Ν.1815/1988 (ΦΕΚ Α.250/11-11-1988).  Κύρωση Κώδικα Αεροπορικού Δικαίου, για μεταφορά και ελευθερία κυκλοφορίας υπηρεσιών, προσώπων, αποσκευών και εμπορευμάτων, (ΕΟΚ 2407/1992)

Η διατριβή «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)», 

εκπονήθηκε από την κα Ευγενία Αρβανίτη Πρεβεζάνου, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Κοινωνιολογίας, Ιστορίας, Ανθρωπολογίας του τμήματος Αθλητικών Σπουδών του 

Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.  μπορείτε να την βρείτε αναρτημένη στο αποθετήριο του Ε.Α.Π. 

στον σύνδεσμο: https://apothesis.eap.gr/handle/repo/41491

Παντελής Καλογεράκος, ο προφήτης του μοντελισμού.

      Απόσπασμα από την μεταπτυχιακή διατριβή  «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο) της Ευγενίας Αρβανίτη Πρεβεζάνου      

ΠΗΓΗ https://www.modellingnews.gr/

Ο Παντελής Καλογεράκος γεννήθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε ιατρική αλλά από πολύ μικρός είχε το αεροπορικό μικρόβιο και το 1947 εμπλέκεται με τις πτήσεις του Σώματος Ελλήνων Ανεμοπόρων, με εκπαιδευτή του τον Γιώργο Πέσκε. Εκεί γνωρίζει και τον Αλέξανδρο Αυδή, ανεμοπόρο και ενθουσιώδη κατασκευαστή αεροσκαφών.

Στις 14 Δεκεμβρίου 1951, ιδρύει τον πρώτο φορέα αερομοντελισμού στην Ελλάδα την «Ένωση Αερομοντελιστών Αθηνών»(Ε.Α.Α) ως επίσημο σωματείο. Το 1967, μαζί με τον Πλάτωνα Κουρουβακάλη, κατασκευάζουν το πρώτο πειραματικό αεροπλάνο (SX- AFX) που παίρνει νηολόγιο και πετάει στην Ελλάδα, ενώ συνεργάζεται και με τον Κώστα Πικρό.

Το 1972 ιδρύει την «Αερολέσχη Πειραιώς» μαζί με τον Τάσο Αλεξίου ιδιοκτήτη του πρώτου ιδιωτικού αεροδρομίου, στο Πόρτο Χέλι και τον Παναγιώτη Βαξεβανάκη, αεροπόρο της πολεμικής και πολιτικής αεροπορίας. Η Αερολέσχη Πειραιώς με πρόεδρο, τον εκδότη Παντελή Καλογεράκο, από το 1974 έως το 1980, εποχή που εκδίδει το περιοδικό «Αθλητική Αεροπορία» που είναι το μοναδικό αεραθλητικό περιοδικό στην Ελλάδα για πολλά χρόνια.

Αργότερα στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 σαν πρόεδρος του Συνδέσμου Πειραματικών Αεροκατασκευών εκδίδει, μέχρι το 2003, το περιοδικό «Το Αεροπλάνο». Το 1980, ο Παντελής Καλογεράκος και ο Κώστας Πικρός εκδίδουν το βιβλίο «Αεροπορικά Σπορ». Στις αρχές του 1980, ο Παντελής Καλογεράκος, ιδρύει τον «Σύνδεσμο Πειραματικών Αεροκατασκευών» (Σ.Π.Α) και από τον Νοέμβριο του 1986, κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος της έκδοσης με τίτλο «Αθλητική Αεροπορία και Αερομοντελισμός».

Μετά από δέκα τεύχη, την συνέχεια της έκδοσης αναλαμβάνει η Εθνική Αερολέσχη Ελλάδος, με τον Π. Καλογεράκο να παραμένει διευθυντής του περιοδικού, μέχρι το 1990. Λίγα χρόνια αργότερα, εκδίδονται δύο ακόμα περιοδικές εκδόσεις, η «Πτήση» και το «Μοντέλο», που αποτέλεσαν και αποτελούν την συνέχεια της ιστορίας του μοντελισμού στην Ελλάδα.

Η συγκεκριμένη διατριβή «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)», εκπονήθηκε από την κα Ευγενία Αρβανίτη Πρεβεζάνου, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Κοινωνιολογίας, Ιστορίας, Ανθρωπολογίας του τμήματος Αθλητικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.  μπορείτε να την βρείτε αναρτημένη στο αποθετήριο του Ε.Α.Π. στον σύνδεσμο: https://apothesis.eap.gr/handle/repo/41491

Δημήτριος Καμπέρος, ο παράτολμος Τρελο-Καμπέρος.

Απόσπασμα από την μεταπτυχιακή διατριβή 

«ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)

της Ευγενίας Αρβανίτη Πρεβεζάνου

ΠΗΓΗ https://harzar.wordpress.com/2018/05

              Ο Δημήτριος (Μίμης) Καμπέρος[1] (1883-1942), υπήρξε ο πρώτος έλληνας στρατιωτικός  αεροπόρος, θρύλος για τα κατορθώματά του τόσο σε πόλεμο όσο και σε περίοδο ειρήνης. Σε άρθρο του ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Σαραντάκος (sarantakos.wordpress.com) σχετικά με την πρώτη πτήση επίδειξης στην Ελλάδα  που έγινε στις 13 Μαΐου 1912, διακρίθηκε για τους επικίνδυνους ελιγμούς του και τον απρόβλεπτο χαρακτήρα του και δεν δίστασε να κάνει επεισόδιο μπροστά στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο επειδή ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος, δεν τον άφησε να κάνει τους ελιγμούς που ήθελε. Για αυτή την επίδειξη, ο Γιώργος Σουρής γράφει ονομαστικά στην εφημερίδα της εποχής «Ρωμηό»  (με υπότιτλο «Εφημερίς που την γράφει ο Σουρής»)  για τον Καμπέρο:

                        […] «Την αεροπορίαν δοξάζω και γεραίρω βαρδάτε και θα πάω ψηλά με τον

                        Καμπέρο κι εξ ύψους θ’ ανυμνήσω την συλλογήν εράνων υπέρ αεροπλάνων».

Όπως φημολογείται, ο Καμπέρος είχε πετάξει κουφέτα στο κοινό κατά τη διάρκεια του ελιγμού, και συνεχίζει: «κανένας από κάτω μη στέκει κεχηνώς κι εγώ για τον Καμπέρο κουφέτα δεν θα ρίξω.»

Στο επόμενο φύλλο:[…]  «Την δόξαν ας αφήσωμεν θριάμβων εφημέρων εις ύψος ας τρυφήσωμεν μαζί με τον Καμπέρον».

(1912,  Μάιος 13). Η πρώτη στρατιωτική πτήση έγινε από τον Δ. Καμπέρο στις 13 Μαΐου 1912, με το «ΔΑΊΔΑΛΟΣ» το οποίο μετατράπηκε με επιτυχία σε υδροπλάνο. Την περίοδο 1913-1915, τα πρώτα αεροσκάφη τύπου Henry Farman ΙΙΙ, ανήκαν στον «Λόχο Αεροπορίας» υπήχθη στο Υπουργείο Στρατιωτικών με Διοικητή τον Λοχαγό Δημήτριο Καμπέρο και αποτέλεσαν το πτητικό υλικό της πρώτης σχολής της Στρατιωτικής Αεροπορίας, της Σχολής Καμπέρου, με έδρα αρχικά το αεροδρόμιο Λεμπέτ στη Θεσσαλονίκη. (Αρχείο Π.-Β.Π.)

Την ίδια ημέρα, στις 13 Μαΐου 1912, ο Πειραιώτης υπολοχαγός της Ελληνικής Αεροπορικής Υπηρεσίας πραγματοποίησε δοκιμαστική πτήση με το αεροσκάφος Henry Farman «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», μαζί με τον Δημήτριο Χόνδρο[2], καθηγητή στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο το οποίο είχε μετασκευαστεί σε υδροπλάνο βάζοντας βάρκες στη θέση των τροχών του αεροπλάνου. 

Η πτήση Φάληρο-Ύδρα-Φάληρο, έγινε συνοδεία του αντιτορπιλικού «Νίκη» και στην επιστροφή κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας υδροπλάνου. Ακολούθησαν πτήσεις στα μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια της περιόδου μέχρι τις 19 Μαΐου 1912, στην περιοχή του ζωολογικού κήπου του Παλαιού Φάληρου, αποδεικνύοντας επιτυχημένα τις δυνατότητες χρήσης του αεροπλάνου. To αεροπλάνο εξελίχθηκε ως το ιδανικό μέσο αεροναυτικής συνεργασίας καθώς την 21^η Οκτωβρίου 1912 πραγματοποιήθηκε η πρώτη[3] πολεμική αποστολή στα αεροπορικά χρονικά της Ελλάδας, κατοπτεύσεως τουρκικών στρατευμάτων. 

Πρώτος, ο Δημ. Καμπέρος χρησιμοποίησε το αεροπλάνο του για στρατιωτικό σκοπό, πετώντας χειροβομβίδες σε Οθωμανικά στρατεύματα στην περιοχή της Ελασσόνας. Στην συνέχεια επέστρεψε σώος από σύμπτωση αφού το αεροπλάνο του ήταν διάτρητο από σφαίρες. Οι αποστολές επαναλήφθηκαν, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες, ενώ βομβάρδιζαν τις Οθωμανικές δυνάμεις με αυτοσχέδιες βόμβες, που είχαν μικρή αποτελεσματικότητα κατά των εχθρών αλλά σημαντική ψυχολογική επίδραση στους Έλληνες.

              Όταν κάποια στιγμή, αναγκάστηκε ο Καμπέρος να εγκαταλείψει λόγω βλάβης το αεροπλάνο του, πήδηξε χωρίς αλεξίπτωτο στα χωράφια, λίγο πριν αυτό συντριβεί. Από τότε, όπως αναφέρει ο Πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς Στέφανος Μίλεσης[4], το επώνυμο του διάσημου Πειραιώτη χειριστή έγινε συνώνυμο με το «Τρελο- Καμπέρο», παρατσούκλι που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα για να χαρακτηρίσουμε κάποιον «ασυγκράτητο» «ατρόμητο» αλλά και τρελό.

              Ο Δημ. Καμπέρος, εκτέλεσε την τελευταία πολεμική του αποστολή στις 30 Νοεμβρίου 1912, ενώ και μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, συνέχισε να υπηρετεί στην Αεροπορία, όπου οργάνωσε και λειτούργησε την πρώτη για την ιστορία της Ελληνικής Αεροπορίας, Σχολή Χειριστών στην Θεσσαλονίκη.

    Το 1917 παραιτείται από την αεροπορία, επιστρέφει στην πολιτική ζωή και επιδίδεται σε αθλητικές επιδόσεις όπως και ο αδελφός του Νότης[5], ιδρύοντας το 1927 την «Αεροπορική Ένωση Πειραιώς» (Α.Ε.Π) μετέπειτα «Αερολέσχη Πειραιώς» (Α.Π.).

        Το 1932 επανέρχεται στην νεοσύστατη Πολεμική Αεροπορία και ασχολείται με την εκπαίδευση των νέων αεροπόρων και εκδίδει 24σελιδη πραγματεία^[6] με τίτλο: «Ο Μελλοντικός Πόλεμος Από Αέρος». Επίσης, για το ακαδημαϊκό έτος 1932-33, αναλαμβάνει την Διοίκηση της νεοσύστατης Σχολής Αεροπορίας στο Τατόι και προτείνει την αλλαγή του ονόματος της, σε Σχολή Ικάρων, όνομα  που χρησιμοποιήθηκε ανεπίσημα μέχρι την επίσημη μετονομασία της, το 1967.  Το καλοκαίρι του 1934, αποστρατεύεται εκτελώντας μία πτήση επίδειξης πάνω από το Βρετανικό αεροπλανοφόρο Furious[7]. Ωστόσο, δεν απομακρύνθηκε ποτέ από την ενασχόληση με τον αέρα θέτοντας τις βάσεις για το αεράθλημα της Ανεμοπορίας στην Ελλάδα, ως Πρόεδρος της «Επιτροπής Ανεμοπορίας της Βασιλικής Αερολέσχης».

              Από το 1935 μέχρι και τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ασχολείται πλέον με την εκπαίδευση νεαρών ανεμοπόρων την δεκαετία του 1930 στην ομάδα Παλαιού Φαλήρου. (Εικόνα 4) Ως εκπαιδευτής Ανεμοπορίας, γνώρισε και τον νεαρό Αλέξανδρο Αυδή, μετέπειτα μηχανικό ανεμοπτεριστής, στους λόφους του Φαλήρου. Το γεγονός της γνωριμίας του με  τον Δημήτριο Καμπέρο, ήταν η αφορμή να κάνει τις πρώτες του πτήσεις ανεμοπορικής κατολίσθησης στους λόφους του Φαλήρου, ο Αλεξ. Αυδής γεγονός που περιγράφεται στο 2^ο τεύχος του περιοδικού[8] «Αεροπορικές Αλήθειες».

Το 2014, η Αντιγόνη Καμπέρου, συγγενής του παράτολμου ανεμοπόρου, γράφει το ιστορικό αφήγημα «Τρελοκαμπέρος[9]» και γίνεται σύγχρονο πρότυπο για τα παιδιά.

        Στις 23 Απριλίου 1938 διαγράφεται από τα στελέχη των εφέδρων αξιωματικών λόγω ορίου ηλικίας. Το 1941, ο Δημ. Καμπέρος προσπαθεί για μια ακόμη φορά να βρεθεί κοντά στην Αεροπορία και να δώσει τις υπηρεσίες του δίπλα στους αεροπόρους που πολεμούσαν στην Αίγυπτο. Η Πολεμική Αεροπορία απαντά, ότι είναι πολύ μεγάλος για κάτι τέτοιο, βυθίζοντας τον στην μεγαλύτερη θλίψη της ζωής του. Θλίψη ίσως δημιουργεί και ο τρόπος που πέθανε Αυτός ο πρωτοπόρος ιπτάμενος, που έσπασε κάθε ρεκόρ της εποχής, με τα ριψοκίνδυνα ακροβατικά και στις τολμηρές πτήσεις που έκοβαν την ανάσα και ήταν ο πρώτος αεροπόρος που αναφέρεται στα ιστορικά χρονικά να ρίχνει χειροβομβίδες πάνω στον εχθρό αντί να πεθαίνει σε μία ηρωική πράξη υπερασπιζόμενος την πατρίδα όπως άξιζε, πέθανε άδοξα, από ασφυξία[10] εξαιτίας διαρροής φωταερίου.

---

[1]    Καμπέρου Αντιγόνη (2014) «Ο Τρελοκαμπέρος» αυτοέκδοση  από την συγγραφέα και συγγενή του Δημ. Καμπέρου και "Δημήτριος Καμπέρος, ο Τρελοκαμπέρος: Η ζωή του πρώτου Έλληνα στρατιωτικού  αεροπόρου"  Επανέκδοση 2019 - Εκδόσεις ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ

[2] Aerodata.gr, η ελληνική αεροπορική εγκυκλοπαίδεια στο Internet-Βιογραφίες. Ανακτήθηκε στις 19  Μαρτίου,  2019, από http://www.aerodata.gr/biographies.php?id=67

[3]   Η αποστολή αναφέρεται σαν η πρώτη πολεμική αποστολή στην παγκόσμια αεροπορική ιστορία, ωστόσο είχαν προηγηθεί δύο Ιταλοί στις 23 Οκτώβριο του 1911, σε μια αποστολή αναγνώρισης, εναντίον των Τούρκων στον πόλεμο της Τριπολίτιδας. (aerodata.gr)

[4]   Μίλεσης, Σ. (2018).  Ο πρώτος Έλληνας Στρατιωτικός Αεροπόρος ήταν ο Υπολοχαγός του Πυροβολικού Δημ. Καμπέρος, γεννημένος το 1883 στον Πειραιά.  Αλήθεια, γιατί έμεινε γνωστός στην Ιστορία  ως “Τρελοκαμπέρος”.  Ανακτήθηκε 28 Μαρτίου 2019, από http://pireorama.blogspot.gr

[5]   Ο Νότης Καμπέρος, υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και ήταν αυτός που έδωσε στην ποδοσφαιρική ομάδα του Πειραιά το όνομα «Ολυμπιακός» προκειμένου να συνδεθεί με  τα Ολυμπιακά ιδεώδη. (βλ. Aerodata.gr) 

[6] Καμπέρου, Α. Δ. (1932). «Μελλοντικός Πόλεμος από Αέρος».(2012, Απρίλιος). «Αεροπορική Επιθεώρηση». Τεύχος Νο 94. Ιστορικό ένθετο, Αθήνα. Εκδόσεις: Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας. 

[7]  Τον Ιούλιο του 1934, λίγο πριν αποχωρήσει από την ενεργό δράση, έκανε μια αξέχαστη «αντεπίδειξη», με αεροπλάνο Ε9 Αβρό, 180 ίππων, ως απάντηση στην επίδειξη που είχαν πραγματοποιήσει, με περίτεχνες ακροβασίες, Άγγλοι αεροπόροι. Από έρευνα στα ρεπορτάζ της εποχής ο Νικόλαος Σαραντάκος συγγραφέας και λογοτέχνης  αναφέρει ότι: «Μεταξύ των άλλων ο κ. Καμπέρος έκαμεν επανειλημμένως κατακορύφως το σχήμα οκτώ, ανόρθωσιν και ανάποδο λούπινγκ, λούπινγκ με βραδείαν περιστροφήν και σπινάρισμα καθώς και πτήσιν ανάστροφον.» Η εφημερίδα σημειώνει ότι τέτοιους ελιγμούς μόνο ο Γάλλος Ντετρουαγιέ είχε κατορθώσει, αλλά με πολύ ισχυρότερο αεροπλάνο (των 500 ίππων).

[8]  Αυδής, Α. (1991, Δεκέμβριος). Αφιέρωμα Δημήτριος Καμπέρος (1883-1942). Περιοδικό «ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ» Τεύχος 2. Αθήνα.  Εκδόσεις: Αλέξανδρος Αυδής.

[9]  Καμπέρου, Α.(2018).«Ο Τρελοκαμπέρος στους αιθέρες». Βιβλίο για παιδιά 9-11 ετών. Εικονογράφηση: Δήμος, Χ. Αθήνα. Εκδόσεις Ψυχογιός.

[10]     Εφημερίδα  «ΤΑ ΝΈΑ». 6 Δεκεμβρίου 1999.

Η συγκεκριμένη διατριβή «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)», εκπονήθηκε από την κα Ευγενία Αρβανίτη Πρεβεζάνου, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Κοινωνιολογίας, Ιστορίας, Ανθρωπολογίας του τμήματος Αθλητικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.  μπορείτε να την βρείτε αναρτημένη στο αποθετήριο του Ε.Α.Π. στον σύνδεσμο: https://apothesis.eap.gr/handle/repo/41491

Αλέξανδρος Αυδής, ο μηχανικός ανεμοπτεριστής.

από Ευγενία Αρβανίτη Πρεβεζάνου

1939, Σεπτέμβριος. Μεταφορά ανεμοπτέρου Zοegling, της Ανεμολέσχης Παλαιού Φαλήρου, μετά από ζημίες πού υπέστη από μία ανώμαλη προσγείωση. Αριστερά στη φωτογραφία ο Αλέξανδρος Αυδής.  (Πηγή: Αρχείο Αλεξ. Αυδή).

Ο Αλέξανδρος Αυδής[1], γεννήθηκε στην Αθήνα 04.12.1920. Πριν τον πόλεμο ήταν πρόσκοπος και μέλος της ανεμοπορικής ομάδας Παλαιού Φαλήρου. Την δεκαετία του΄30 έφηβος ακόμα, έλαβε ανεμοπορική εκπαίδευση στους λόφους του Φαλήρου από τον πρώτο στρατιωτικό αεροπόρο Δημήτριο Καμπέρο. Πέταξε το 1939 στις προπολεμικές κατασκηνώσεις της Σκύρου και το 1940 στο Βελεστίνο.

(1937 έως 1940). Ανεμολέσχη Παλαιού Φαλήρου. Το Κ.Ε.Α. ήταν στρατιωτικό εργοστάσιο  και δεν επιτρεπόταν καμία φωτογραφία. Από την δεκαετία του ΄30, η συγκεκριμένη είναι η μόνη εικόνα  του κτιρίου ανεμοπλάνων. Δείχνει τις εργασίες κατασκευής της πτέρυγας ανεμοπτέρου Zoegling που χτίζεται  το 1937, στο μικρό εργαστήριο της Ανεμολέσχης Παλαιού Φαλήρου-Faliron Aeroclub. Αριστερά στη φωτογραφία, ο εκπαιδευτής της Ανεμολέσχης Δ. Καμπέρος  (Πηγή: Αρχείο Αλεξ. Αυδή).

Καθώς εργαζόταν ως τεχνίτης του Κρατικού Εργοστασίου Αεροπλάνων (Κ.Ε.Α) Παλαιού Φαλήρου, κατασκεύαζε ξύλινα ανεμόπτερα για λογαριασμό της Βασιλικής Αερολέσχης Ελλάδος. (Εικόνα 3) Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου έφυγε από το γερμανοκρατούμενο Κ.Ε.Α και κατετάγη στην Αστυνομία, στο οποίο επανήλθε μετά την Κατοχή και παρέμεινε μέχρι που συνταξιοδοτήθηκε.

Μαζί με τον Παντελή Καλογεράκο, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του και ο πρώτος πρόεδρος του Συλλόγου Πειραματικών Αεροκατασκευών (Σ.Π.Α.).

   

Αεροσκάφος τύπου Henry Farman ΙΙΙ. Πρόκειται για ένα από τα τέσσερα πρώτα Ελληνικά πολεμικά αεροπλάνα, «Δαίδαλος», «Αετός», «Γύψ», «Ιέραξ», που απέκτησε η αεροπορία του 1912. Ιστορικό έκθεμα στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. (Πηγή Μουσείο Ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας).

Ομοίωμα του πρώτου ελληνικού πολεμικού αεροπλάνου Henry Farman, εκτίθεται στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Το συγκεκριμένο αεροπλάνο, κατασκευάστηκε το 1968 στο Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων (Κ.Ε.Α) με σχέδια και τεχνική επίβλεψη του Αλέξανδρου Αυδή, επ΄ευκαιρία της εορτής της «Πολεμικής Αρετής των Ελλήνων», καθώς με αυτό τον τύπο αεροπλάνου, ο Υπολοχαγός Δημήτριος Καμπέρος εκτέλεσε στις 5 Οκτωβρίου 1912, με την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων, την πρώτη πολεμική αεροπορική αποστολή κατόπτευσης των εχθρικών θέσεων.

Ο Αλεξ. Αυδής ασχολήθηκε πειραματικά με τον τομέα της μυϊκής πτήσεως, ενώ σε μεγάλη ηλικία, άρχισε να κατασκευάζει ένα ανεμόπτερο Zοegling, σαν και αυτά που πετούσε προπολεμικά, αλλά παρέμεινε ημιτελές, για λόγους υγείας[2].

         Βιβλία τα οποία έχει συγγράψει είναι: 1972:Οι πρωτοπόροι,  1978:Ο αγώνας μου για την μυϊκή πτήση, 1988: Απάντηση στους αρνητές ενός έργου και μιας ζωής, 2006:Οι Μπουραντάδες, καθώς και τα περιοδικά: 1990: ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ Νο1 - Ανεμοπόρος Νίκη Περακάκη, 1991: ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ Νο2 - Δημήτριος Καμπέρος, 1994: ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ Νο 3-Αεροπλανάκι ΑΥΔΗ-25 ΗΡ-1939.

---

[1]   Aerodata.gr, η ελληνική αεροπορική εγκυκλοπαίδεια στο Internet – Βιογραφίες. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου,  2019, από http://www.aerodata.gr/biographies.php?id=5

[2]  Οι κατασκευές και τα αεροπορικά αρχεία του Αλεξ. Αυδή, μας ενημέρωσε ο κ. Γιώργος Γιαννόπουλος (ΕΛ.Α.Ο.) πέρα από αυτά που φωτογραφίες τους υπάρχουν στο διαδίκτυο, βρίσκονται  όλα αποθηκευμένα και περιμένουν να εκτεθούν σε ένα Μουσείο Αεραθλητισμού το οποίο λείπει από την πατρίδα μας.

ΠΗΓΗ Ευγενία Αρβανίτη Πρεβεζάνου, «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)», Αποθετήριο  Ε.Α.Π.  https://apothesis.eap.gr/handle/repo/41491

Λεωνίδας Αρνιώτης, ο πρώτος ιδιώτης Έλληνας αεροπόρος.

Απόσπασμα από την μεταπτυχιακή διατριβή 

«ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)

της Ευγενίας Αρβανίτη Πρεβεζάνου

Πρωτοπόρος της ελληνικής αεροπορικής ιστορίας, ήταν ο θεατρικός επιχειρηματίας Λεωνίδας Αρνιώτης[1] αλλά και θιασάρχης θιάσου σκύλων, γυμναστής και θαυματοποιός, ο οποίος μετέβη με πρωτοβουλία του στη Γαλλία και απέκτησε γνώσεις χειριστή αεροπλάνων και μηχανικού. Επέστεψε μεταφέροντας μαζί του, αποσυναρμολογημένο σε κιβώτιο, το με κινητήρα 30 ίππων, Bleriot αεροπλάνο του.

Πριν τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αεροπλάνα θεωρούνταν αξιοθέατο για το ευρύ κοινό και συνηθιζόταν η εκτέλεση αεροπορικών επιδείξεων έναντι εισιτηρίου. Το 1908 ο Λ. Αρνιώτης, δοκίμασε να πετάξει ενώπιον του κοινού, τυπώνοντας προγράμματα και εισπράττοντας εισιτήριο. Ωστόσο, το μόνο που κατάφερε να κάνει και μάλιστα παρουσία πολυπληθούς κοινού, ήταν δύο δημόσιες ανεπιτυχείς προσπάθειες απογείωσης, στην περιοχή Τατοΐου με αποτέλεσμα, την καταστροφή του αεροπλάνου του. Το Τατόι, σύμφωνα και με τον ιστορικό του Μουσείου της Π.Α, Δρ. Δημ. Βογιατζή, θεωρήθηκε κατάλληλος χώρος[2] για τις πρώτες απόπειρες δημόσιας πτητικής επίδειξης και όπως περιγραφόταν στην εφημερίδα «Εμπρός» της 27^ης Σεπτεμβρίου 1910, ήταν:

[…]«…μία έκτασις ευμεγέθης χέρσου γης, αλλά ισοπεδωμένης φυσικώς, γεμάτης δε άκανθας αι οποίαι παρενοχλούν συνεχώς τας κυρίας που φέρουν γοβάκια και κάλτσες αζούρ. Εις το βάθος μια μικρή αχυρόπλεκτος ποιμενική καλύβη. Ένα κομμάτι προβάτων βόσκει ήσυχα.» Παρών στην επίδειξη ήταν και ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄, ο οποίος όταν δεν κατόρθωσε να πετάξει ο Λ. Αρνιώτης το αεροπλάνο του, είπε χαρακτηριστικά ότι κατάφερε «να του οργώσει το χωράφι του.»[…]

---

[1]   «Η Εμφάνιση του Αεροπλάνου στην Ελλάδα (1911-1912)» - Η Ιστορία της Πολεμικής Αεροπορίας.  Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου, 2019, από https://www.haf.gr/history/haf- history/1911-1912/

[2]   Βογιατζής, Δ. (2018). Συνοπτική Ιστορία του Αεροδρομίου Τατοΐου (σ.σ.184-185). Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου, 2019, από https://www.academia.edu/27850011/Συνοπτική_ιστορία_Αεροδρομίου_Τατοΐου

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Το «θαλασσοπλάνον» Αρνιώτη  https://mikros-romios.gr/arnioti/

Η συγκεκριμένη διατριβή «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)», εκπονήθηκε από την κα Ευγενία Αρβανίτη Πρεβεζάνου, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Κοινωνιολογίας, Ιστορίας, Ανθρωπολογίας του τμήματος Αθλητικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.  μπορείτε να την βρείτε αναρτημένη στο αποθετήριο του Ε.Α.Π. στον σύνδεσμο: https://apothesis.eap.gr/handle/repo/41491

Εμμανουήλ Αργυρόπουλος, ο πρώτος Έλληνας Αεροναύτης

Απόσπασμα από την μεταπτυχιακή διατριβή 

«ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ - Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)

της Ευγενίας Αρβανίτη Πρεβεζάνου

              Ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος[1] ήταν ο πρώτος Έλληνας ο οποίος χάριν στην ιδιωτική του πρωτοβουλία εξετέλεσε την πρώτη επιτυχημένη πτήση στον Αττικό ουρανό.
Σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στη Γερμανία και αεροπόρος στη Γαλλία, από όπου μετέφερε αποσυναρμολογημένο και το μονοπλάνο τύπου Nieuport IV.G. 50 ίππων το οποίο επισκεύασε με τους μηχανικούς της στρατιωτικής του μονάδας.
Η πρώτη του πτήση έγινε την 8η Φεβρουαρίου 1912, παρουσία του Βασιλιά Γεωργίου Α’ και του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, από το στρατώνα του Ρουφ έως το Θησείο, μένοντας στον αέρα επί δεκαέξι ολόκληρα λεπτά. Την ίδια ημέρα, ακολούθησε και μια δεύτερη ιστορική πτήση πέντε λεπτών, η οποία με χειριστή τον Εμμ. Αργυρόπουλο και τον πρώτο συνεπιβάτη αεροπλάνου στην Ελλάδα, τον ίδιο τον πρωθυπουργό, Ελευθέριο Βενιζέλο. Μετά την προσγείωσή τους δόθηκε στο αεροσκάφος το όνομα «ΑΛΚΥΏΝ» και ο πρωθυπουργός εκφώνησε λογύδριο γεμάτο ευχές και προσδοκίες για το μέλλον της αεροπορίας. Επίσης όχι μόνο αποκάλεσε τον Αργυρόπουλο ως τον «πρώτο Έλληνα αεροναύτη», αλλά και ότι καθόρισε το μέλλον της αεροπορίας στην Ελλάδα, στα χνάρια του Ικάρου και προς δόξαν της πατρίδας. Χαρακτηριστικό είναι δημοσίευμα[2] της εφημερίδας «Ακρόπολις» στις 9 Φεβρουαρίου:

 […]…«Ένα μεγάλο πουλί επέταξε χθες το πρωί επάνω από την Αθήνα. Ενεφανίσθη εις το δυτικόν βάθος του ορίζοντος, υψώθη απέναντι στον κατακάθαρον ήλιον, διέγραψε αρκετούς καλλιγράμμους κύκλους επάνω εις τον γλαυκόν ουρανόν και χαμηλώνοντας πέρα από το Θησείον…» «Το μεγάλο αυτό πουλί ήταν το πρώτο αεροπλάνο που διέσχισε την ελληνικήν ατμόσφαιραν διευθυνόμενον από Έλληνα αεροπόρον, προς δόξαν αυτού και της ελληνικής πατρίδος».[…]

Κατά τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο η συμμετοχή των αεροσκαφών ήταν μικρή λόγω τις φύσης των επιχειρήσεων, ο Εμμ. Αργυρόπουλος πέταξε αρκετές αναγνωριστικές αποστολές με ορμητήριο, το πεδίο προσγείωσης Λεμπέτ (σημερινή Ευκαρπία) στη Θεσσαλονίκη. Ο πρωτοπόρος αεροπόρος σκοτώθηκε την 4^η Απριλίου 1913, γεμίζοντας θλίψη και τα πρωτοσέλιδα της εποχής. Στην διάρκεια αναγνωριστικής αποστολής, έκανε την τελευταία μοιραία πτήση με το αεροπλάνο-λάφυρο από τον τουρκικό στρατό, από τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο, τύπου Bleriot XI, πετούσε μαζί με τον διανοούμενο, ποιητή και οπλαρχηγό Κωνσταντίνο Μάνο, όταν στη διάρκεια καταιγίδας το αεροπλάνο τους υπέστη μηχανική βλάβη και κατέπεσαν στην περιοχή του Λαγκαδά Θεσσαλονίκης από ύψος 600 μέτρων, καταγράφοντας το πρώτο δυστύχημα της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας.

---

[1]  Στεργιόπουλος, Ε. (2012). Ελληνική Αεροπορία: Η απαρχή της-Οι τρεις σκαπανείς της Ελληνικής Αεροπορίας. Ιστοσελίδα Plus-Πρόσωπα & Ιστορίες Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2019, από https://www.in.gr/2019/01/12/ plus/features/elliniki- aeroporia- aparxi- tis/

[2]    Εμμανουήλ Αργυρόπουλος, Ιστοσελίδα Ανεμούριον. Ανακτήθηκε στις  11 Μαΐου, 2019, από

 https://anemourion.blogspot.com/2017/06/blog- post_735.html )

ΠΗΓΗ Φωτογραφίας http://www.balkanwars.gr/images/j30aa4a.jpg

«ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία (ΕΛ.Α.Ο)»

Η συγκεκριμένη διατριβή, εκπονήθηκε στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Κοινωνιολογίας, Ιστορίας, Ανθρωπολογίας του τμήματος Αθλητικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.  μπορείτε να την βρείτε αναρτημένη στο αποθετήριο του Ε.Α.Π. στον σύνδεσμο: https://apothesis.eap.gr/handle/repo/41491